- In de twintig jaar die de VS in Afghanistan actief was, hebben de Amerikanen geprobeerd de drugshandel aan banden te leggen.
- Het lijkt erop dat dit weinig zoden aan de dijk heeft gezet; de handel in opium floreert als nooit tevoren in Afghanistan.
- De inkomsten uit de drugshandel zijn belangrijk voor de Taliban, maar de fundamentalistische groep lijkt zich steeds meer op andere inkomstenbronnen te focussen.
Een van de doelen van de Verenigde Staten in Afghanistan was het aan banden leggen van de florerende opiumhandel, die een groot deel uitmaakt van de Afghaanse economie.
Afghanistan is ’s werelds grootste producent van opium, het hoofdbestanddeel van onder meer morfine en heroïne, en verdient jaarlijks naar schatting 1,5 miljard dollar aan de export van dit product.
De VS heeft de afgelopen jaren ruim 9 miljard dollar gestoken in antidrugsprogramma’s als onderdeel van de wederopbouw van het land. Tevergeefs blijkt inmiddels. De opiumhandel in Afghanistan is sinds vorig jaar weer helemaal opgebloeid.
Wie denkt dat dit volledig toe te schrijven is aan de macht van de Taliban, heeft het mis. Ondanks dat zij tussen april 2020 en april 2021 naar schatting zo’n 460 miljoen dollar hebben verdiend aan de productie en handel in opium, lijkt de fundamentalistische groepering een lucratievere manier te hebben gevonden om geld te verdienen: het heffen van belasting.
Ondanks de vele pogingen van de VS om de drugshandel in Afghanistan aan banden te leggen, bereikten de teelt van opiumpapaver en de productie van opium een recordhoogte in 2017. Dat zegt de Special Inspector General for Afghanistan Reconstruction (SIGAR), een Amerikaanse waakhond.
"Het is een totale mislukking", zegt John Sopko, het hoofd van SIGAR, over de Amerikaanse inspanningen om Afghaanse boeren andere, minder lucratieve, gewassen te laten telen.
"Er zijn een aantal dingen die we in Afghanistan geprobeerd hebben te veranderen, maar die te moeilijk bleken. Narcotica is er één van", zegt Sopko. "We hebben het gewoon maar opgegeven.”
De Amerikaanse senator Chris Murphy reisde in 2011 met een delegatie naar de provincie Herat, waar boeren met bescherming van de VS gewassen konden oogsten en verkopen op een open markt, in plaats van gedwongen te worden hun producten aan de Taliban te geven.
Het viel Murphy en rest van de delegatie op dat de boeren geen eetbare gewassen verbouwden, maar alleen papavers. Hij vroeg zich destijds al af in hoeverre de boeren onder bescherming van de VS papavers teelden, die deel uitmaakten van de heroïnehandel die de Taliban een inkomen verschaften.
De drugshandel in Afghanistan blijft een belangrijke bron van inkomsten voor boeren en de Taliban. Maar nu de groep de macht in het land heeft overgenomen, lijken de Taliban te zoeken naar meer legale en lucratievere vormen van inkomen, zoals het belasten van de handel in goederen en accijns heffen op brandstof.
In een rapport van het Overseas Development Institute (ODI), een Britse denktank, over de economische activiteit in de Afghaanse provincie Nimroz staat dat de "5,1 miljoen dollar aan inkomsten die de Taliban verdienden aan de productie van en handel in illegale drugs, niet vergelijkbaar is met de 41 miljoen dollar aan inkomsten die ze haalden uit het belasten van de handel in goederen en brandstof."
Nimroz is niet alleen een belangrijke Afghaans knooppunt voor de verwerking en export van drugs, maar ook voor de handel van legale producten, omdat de provincie grenst aan Iran en Pakistan. Het is daarom een logische keus voor de Taliban hier te starten met het belasten van de bloeiende handel tussen Afghanistan en z'n buurlanden.
Nadat de Taliban afgelopen juli de door de VS gebouwde grensovergang Sher Khan Bandar, een belangrijke toegangspoort tot Tadzjikistan in de provincie Kunduz, had veroverd, vertelde een woordvoerder van de groep aan The Wall Street Journal "dat de grensovergangen gewoon open zouden blijven voor handel".
"We willen geen problemen creëren voor zakenlieden, handelaren en gewone mensen", zei de woordvoerder. Deze dynamiek op het gebied van handel en belastingen kan een verklaring zijn voor het falen van de Amerikaanse en andere buitenlandse inspanningen in Afghanistan.
"Humanitaire en ontwikkelingsuitgaven in Afghanistan zijn gebaseerd op onjuiste schattingen van legale en illegale geldstromen, en militaire acties zijn gericht tegen drugslaboratoria op grond van de onjuiste veronderstelling dat illegale drugs de belangrijkste bron van inkomsten van de Taliban zijn", aldus het ODI-rapport.
De nadruk op het genereren van reguliere belastinginkomsten toont niet alleen het bestuurlijke inzicht van de Taliban aan, maar kan de Taliban ook beschermen tegen internationale druk, nu de groepering de macht in Afghanistan heeft overgenomen.